Wielki Gatsby (reż. B. Luhrmann, 2013)

Świat czekał na Wielkiego Gatsby’ego, jak zawsze, gdy rzecz dotyczy wybitnej powieści, która w dodatku już kiedyś została zekranizowana. Gdy potem oczekiwanie podsycają spektakularne trailery i co rusz wypuszczane do sieci fragmenty ścieżki dźwiękowej, spodziewamy się czegoś wielkiego i wyjątkowego, co będzie prawdziwą filmową ucztą. Niestety, takie filmy mają to do siebie, że okazują się być rozczarowaniem. Wielki Gatsby też nie jest tak wielkim filmem, jak miał być (miał w naszej wyobraźni). Jednak o rozczarowaniu nie ma mowy – bo Baz Luhrmann dał nam to, czego mogliśmy się po nim spodziewać, mając w pamięci jego Romeo i Julię czy Moulin Rouge, czyli oszałamiające wizualnie widowisko, w którym narzędziami do opowiedzenia historii są nie tyle aktorzy, co dekoracje, kostiumy i efekty specjalne.

Wielki Gatsby Scotta F. Fitzgeralda to powieść uznawana za jedną z najważniejszych w amerykańskiej literaturze. Wielki Kryzys (lata 20 XX wieku), Nowy Jork, american dream, mieć czy być – hasła klucze, po których można zrozumieć, skąd wziął się jej kultowy status. Książka zaiste jest doskonała i to nie tylko dla czytelnika amerykańskiego. Powieść Fitzgeralda nie napawa optymizmem, dekonstruując mity i rozwiewając złudzenia o prawdziwości jakichkolwiek uczuć. Historia Jaya Gatsby’ego, wpisująca się w mit „od pucybuta do milionera” nie pozostawia złudzeń, że pieniądze szczęścia nie dają. To najkrótsze podsumowanie fabuły książki (i filmu) jest kwestią, która przyświeca i dzisiejszym czasom, co jak mi się wydaje chciał swoim filmem przekazać Baz Luhrmann.

A że do naszych czasów najbardziej przystaje forma teledysku to film Luhrmanna jest kolorowym obrazkiem rodem z MTV, ilustracją muzyki wyprodukowanej przez Jaya Z, który do współpracy zaprosił Florence & The Machine, Lanę Del Rey, Will I Am, Beyonce czy Jacka White’a. Sam reżyser uzasadnia decyzję o takim, a nie innym doborze ścieżki dźwiękowej słowami, że żyjemy obecnie w erze hip hopu, a nie jazzu. Moim zdaniem, współczesna muzyka podkreśla ponadczasowość opowiadanej historii. Nie jest jednak tak, że wszystkie kawałki są na wskroś nowoczesne – jazz również w nich pobrzmiewa, a takie połączenie sprawia, że są to utwory naprawdę wyjątkowe.

Party hard

Film Baza Luhrmanna to ekranizacja zupełnie różna od tej, którą kojarzy większość z nas – filmu Jacka Claytona z Robertem Redfordem w roli tytułowej z 1974 roku. Co nie znaczy, że jest to ekranizacja gorsza. Tamta była nastawiona na wywołaniu w widzu emocji poprzez gęstą atmosferę, wyraziste kreacje aktorskie, zapadające w pamięć mocne sceny czy dialogi. Ta używa zupełnie innych środków wyrazu. Gatsby Luhrmanna jest odpowiedzią na dzisiejsze potrzeby widzów, którzy w kinie oczekują przede wszystkim rozrywki, pięknych obrazków i dobrej muzyki. Film jest więc przesadnie wystylizowany i spokojnie może zostać nazwany estetycznym cudeńkiem. Z ekranu wręcz wylewa się luksus, jakim otaczają się bohaterowie. Aktorzy ubrani są w piękne kostiumy od Prady, na palcach noszą cenne błyskotki, a ich wygląd dopracowany jest w każdym szczególe. Posiadłość Gatsby’ego, ale także i dom Buchananów zachwycają przepychem. Przyjęcia wydawane przez głównego bohatera to z kolei szczyt blichtru – z lejącym się strumieniami szampanem, spadającymi z nieba cekinami i tańcami nad basenem przypominają to, co możemy dziś oglądać choćby w Plotkarze  i podobnych produkcjach.

Niestety, w tym przepychu i wystawności, reżyser trochę zapomina o bohaterach. Potraktowani są dosyć powierzchownie, ich rozterki i dylematy moralne nie są uchwycone tak mocno, jak w książce Fitzgeralda. Scen, które wywoływałyby prawdziwe dreszcze, emocje, scen pełnych dramatyzmu, w których aktorzy mogliby się w dodatku popisać swoim warsztatem, jest tu niewiele. Z tego też względu Leonardo DiCaprio raczej i za ten film nie doczeka się Oscara. Pojawiają się za to sceny komediowe, które są całkiem zbędne i nie pasują do powagi tematu, choć są nieźle zagrane przez Tobey Maguire’a.

A skoro przy aktorstwie jesteśmy, trzeba powiedzieć że film ukradł Joel Edgerton w roli Toma Buchanana. Jego postać niewiernego i zazdrosnego męża dała mu duże pole do popisu, które aktor wykorzystał na maksimum swoich możliwości. Pozytywnie zaskoczył mnie też wspomniany Tobey Maguire jako Nick, a więc narrator całej opowieści (swoją drogą zastosowanie tej formy opowiadania, zgodnie z książką, bardzo korzystnie wpływa na odbiór filmu). Za tym aktorem nigdy nie przepadałam, ale tą rolą przekonał mnie do siebie, bo jego bohater jest taki jak powinien być – zdystansowany, trochę oszołomiony bogactwem i całą postacią Gatsby’ego oraz nowobogackim towarzystwem w jakim się nagle znalazł, a do tego najbardziej ludzki ze wszystkich bohaterów. Wracając do DiCaprio, aktor nie rozczarował, ale był jedynie poprawny. Czegoś zabrakło. Czegoś, co pozwoliłoby mi uwierzyć, że Gatsby jest naprawdę tak charyzmatyczną postacią, że lgną do niej tłumy. Poprawnie, ale nie znakomicie wypadła też Carey Mulligan jako Daisy, czyli kobieta, dla której Gatsby jest w stanie poświęcić życie. Aktorka dobrze oddała cierpienia kobiety, które jest nie z tym mężczyzną, którego kocha, ale wydaje mi się, że potencjał tej roli był dużo większy. Zdecydowanie bardziej zapadła mi w pamięć praktycznie nie znana jeszcze Elizabeth Debicki (tak, ma polskie korzenie) w roli golfistki Jordan Baker, którą zagrała idealnie – jako trochę zimną, dystyngowaną, ale jednak nie zepsutą kobietę. Trzeba jeszcze dodać, że jeśli chodzi o aktorstwo, zabrakło jednej, ale za to bardzo ważnej rzeczy – chemii między Mulligan a DiCaprio czyli Daisy i Gatsby’m. Jak na parę, która przez lata marzyła, by ponownie się spotkać ich spojrzenia są zaskakująco chłodne, a pocałunki niewiarygodne. Ale tu winą niestety może być rzecz banalna – kilkunastoletnia różnica wieku między aktorami.

Czy tylko mi trudno uwierzyć, że ten pan i pani są w sobie zakochani?

Biorąc pod uwagę wszystkie wspomniane aspekty, można powiedzieć, że Baz Luhrmann zekranizował właśnie tę konkretną książkę, tylko po to, by mieć pretekst do zachwycenia nas feerią barw, mocą dźwięków i efektów specjalnych, które do Wielkiego Gatsby’ego idealnie pasują. A Luhrmann na takim stylu opowiadania dobrze się zna. Ale moim zdaniem tylko w ten sposób udało się odświeżyć tę historię i wyciągnąć z niej coś nowego, a raczej utwierdzić nas, że ta historia się nie zestarzała i dziś również mogłaby się wydarzyć. W nieco innych czasach, w nieco innym kryzysie, ale z podobnie zepsutymi ludźmi.

Wielki Gatsby zdecydowanie nie będzie faworytem do miana filmu roku, jak spodziewano się na długo przed jego premierą. Ale w kategoriach takich jak kostiumy, scenografia czy nawet dźwięk,  ma spore szanse na wyróżnienia. Nie jest to film wybitny (niestety), ale rozrywka na bardzo wysokim poziomie. Pytanie tylko, czy ekranizacja tak ważnej i wielkiej (choć krótkiej) powieści, powinna nią być.

Moja ocena: 8/10