Bestie z południowych krain (reż. B. Zeitlin, 2012)

Kilkukrotnie na blogu dałam już upust dla mojej sympatii do filmów prezentowanych na festiwalu Sundance (kolejna edycja właśnie trwa a nas reprezentuje Jacek Borcuch z filmem Nielotne). Wydaje się, że dziś ten festiwal wyznacza trendy, kreuje prawdziwe gwiazdy – reżyserów i aktorów których nazwiska może nic nie znaczą, ale których praca jest czasem stokroć lepsza od hollywoodzkiej konkurencji. A potem wyrastają oni i tak na najlepszych hollywoodzkich reżyserów (warto wymienić choćby Tarantino, braci Coen czy Jima Jarmuscha). W ubiegłym roku festiwal wygrał film Benha Zeitlina Bestie z południowych krain. Czy ktoś mógł się jednak spodziewać, że ten tytuł zgarnie też 4 nominacje do Oscarów? To się nie zdarza często (ostatnio Hej Skarbie i Do szpiku kości). W dodatku do aktorskiej nagrody nominowana jest 9-letnia Quvenzhané Wallis, co oznacza że jest ona najmłodszą nominowaną w historii. Po takiej aprobacie dla filmu nie pozostało mi nic innego jak zmierzyć się z Bestiami... I sama nie wiem, co mam o nich myśleć.

Akcja Bestii… dzieje się u progu katastrofy ekologicznej. Malowniczą dzicz zalewa ogromna powódź. Topniejące lodowce obudziły uśpione do tej pory bestie. Dla małej Hushpuppy zaczyna się prawdziwa walka o przetrwanie. Nie ma mamy, a jej ojca, Winka, dopada choroba. Świadom tego, że wkrótce zostawi córkę samą, funduje jej twarde wychowanie oparte na krzyku i wydawaniu rozkazów. Ten film to jednak coś więcej niż mająca nas wzruszyć historia półsieroty skazanej na samą siebie. To połączenie zaangażowanego społecznie dramatu z kinem katastroficznym, ale obydwa te gatunki nie są tu przedstawione typowo. Świat Hushpuppy to śmierdząca kolonia, leśne obozowisko, którego mieszkańcy nie wylewają bynajmniej za kołnierz. Miejsce, w którym jak się wydaje nie powinno dorastać żadne dziecko. Jednak mieszkańców Bathtub, bo tak nazywa się odcięta od reszty świata wioska, łączą więzi, które można by określić „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”. Są wielką, zjednoczoną, ale dysfunkcyjną rodziną. Pokazanie takiego właśnie stylu życia w sposób, który można by nazwać gloryfikującym, nie do końca mi się podoba. Mieszkańcy Bathtub nie chcą sobie dać pomóc, są poniekąd dzikusami i dzikusami chcą pozostać, bo tak jest im dobrze i czują się w ten sposób szczęśliwi. Pean na cześć wolności? O tak, ale nie do końca mnie przekonujący. Reżyser nie pozwala nam zrozumieć swoich postaci, ich motywacji i postępowania. Być może te niedomówienia są celowe. Dużą zaletą filmu jest bowiem to, że można go odebrać na kilka sposobów. Głównym kluczem do interpretacji są tytułowe bestie. Te występują tu co najmniej pod trzema postaciami. Pierwsze to prawdziwe bestie, które stanowią zagrożenie dla Bathtub. Jednocześnie są one ucieleśnieniem lęków i smutków Hushpuppy tęskniącej za matką i obawiającej się śmierci ojca. I w końcu bestie, w które powinien się zmienić każdy z nas. Wydaje się, że przesłanie Zeitlina jest jasne – by przetrwać, musisz mieć w sobie coś z bestii. Tego uczy Wink Hushpuppy, a dobry przykład daje je cała kolonia wojowników.

Choć większość osób pisze o Bestiach…jako o filmie nastrajającym bardzo pozytywnie, ja czułam się po seansie raczej zdołowana niż podniesiona na duchu. Płynąca z offu narracja Hushpuppy dodatkowo mnie przygnębiła jej dziecięcą, naiwną perspektywą patrzenia na świat. Nie wiem jakie było zamierzenie, ale dla mnie to bardzo smutny film.

Na koniec kilka słów o stronie technicznej. Trudno nie polubić dostrzeżonej przez krytyków i Akademię kilkuletniej Quvenzhané Wallis, którą cechuje ogromna charyzma i naprawdę bogate umiejętności aktorskie. Dziewczynka doskonale poradziła sobie z odegraniem bardzo różnorodnych uczuć. Reszta aktorów to w głównej mierze również naturszczycy, co przy tematyce filmu wydaje się być strzałem w dziesiątkę. Benh Zeitlin odwalił kupę roboty – nie dość że sam napisał wyróżniający się scenariusz i sprawnie wyreżyserował swój film, to jeszcze skomponował do niego cudowną ścieżkę dźwiękową, która jak dla mnie jest najlepszym elementem Bestii... Najsłabszym pozostaje chyba nieznośnie drżąca przez większą część filmu kamera. To taki wyznacznik filmu niezależnego, którego nie wiedzieć czemu filmowcy bardzo lubią nadużywać.

Ostatecznie, czy polecam Bestie z południowych krain? Na pewno to może być ciekawy seans, ciekawe przeżycie. Dla mnie to było spotkanie z czymś, czego do tej pory w kinie nie widziałam. Do tego stopnia, że podczas oglądania przez moją głowę przemykało pytanie: „Co to, k…, ma być?” Oryginalny pomysł, niebanalna historia, którą na pewno Zeitlin zapisze się w historii filmu. Film inny od wszystkich, trochę dziwny, ale warto go poznać.

Moja ocena: 7/10