Kącik polskiego filmu: W imię...(reż. M. Szumowska, 2013)

Zagraniczny plakat jest znacznie lepszy od polskiego, pytanie dlaczego?

W imię… to film, którego nie trzeba oglądać, by wyrobić sobie opinię. Przynajmniej do takiego wniosku można dojść czytając wypowiedzi niektórych osób ze środowisk katolickich. Zauważyłam, że mało jest recenzji filmu Małgorzaty Szumowskiej w blogosferze, co przyznam, zaskoczyło mnie. Ale tym samym postanowiłam sama zabrać głos.

Można stawiać wiele zarzutów Szumowskiej, ale za samo poruszenie problemu pedofilii i homoseksualizmu w Kościele (pytanie, na które nie odpowiedziała: czy to zawsze musi iść w parze?) już należy jej się szacunek. Może gdyby film powstał gdzie indziej nie odbiłby się tak szerokim echem, ale w Polsce przecież nie mówi się głośno na takie tematy. Jednak dla mnie, podobnie jak dla samej autorki, ten film to nie tylko film o księdzu, który zakochuje się w chłopaku z ośrodka dla niedostosowanej młodzieży, który prowadzi. To film o potrzebie miłości, która jest w każdym z nas. Nie można się dziwić, że taką potrzebę mają i osoby duchowne. Z drugiej jednak strony w kontekście tego, co wydarzyło się na Dominikanie (gdzie polski ksiądz molestował podobno trójkę dzieci), trudno być tak wyrozumiałym. Należy jednak zauważyć, że w przypadku księdza Adama granego w filmie przez fenomenalnego jak zawsze Andrzeja Chyrę nie ma mowy o molestowaniu – przynajmniej nic takiego nie widzimy w filmie. Lekko upośledzony Szczepan, grany przez Mateusza Kościukiewicza, na swój sposób zakochuje się w księdzu i sam do niego lgnie. Cokolwiek by jednak myśleć o związkach i relacjach seksualnych w Kościele, nie powinno to mieć wiele wspólnego z oceną filmu. Opinia publiczna niestety zapomina, że film to film, dzieło sztuki, wytwór pracy wielu ludzi, a pokazana w nim postawa nie jest jedyną słuszną. Film Szumowskiej z pewnością nie promuje ani pedofilii ani homoseksualizmu (choć ten akurat nikomu nie szkodzi). Oceniajmy więc film, a nie księży, którzy postępują tak a nie inaczej.

A sam film to kolejna poruszająca historia od Szumowskiej. Już od pierwszej sceny, gdy grupa chłopców dokucza upośledzonemu, film wciska nas w fotel. Reżyserka podjęła się tematu wykluczenia, co znajduje wyraz w angielskojęzycznym tytule  filmu: Nowhere. Bohaterowie rzeczywiście mieszkają gdzieś w jakimś nigdziebądź, w Polsce B, gdzie nie ma wielkich perspektyw, a każdy dzień mija tak samo. Oddać ten małomiasteczkowy klimat i mentalność tamtejszej młodzieży pomogli młodzi aktorzy, a właściwie grupka naturszczyków z okolicznych mazurskich wsi (na jednej z takich wsi swój dom ma Szumowska). Ich autentyczność to duży plus filmu. Kolejna sprawa to tęsknota do wielkiego miasta, którą autorce udało się zasymbolizować nazwami przewijającymi się na ubraniach bohaterów: Chicago, Vancouver, Illinois. Doskonale uwidacznia się ona w scenie procesji ilustrowanej mocnym rockowym kawałkiem The Funeral grupy Band of Horses, gdzie cała wioska idzie razem, a jednak każdy jest samotny, bo jak się wydaje tu inaczej być nie może. Druga scena, która najmocniej zapada w pamięć to ta, w której pijany Chyra tańczy – do tej samej piosenki – z portretem papieża Benedykta XVI. Jest w tej scenie zawarta kwintesencja tego co czuje ksiądz Adam – rozpacz, bezsilność, ale i chyba niechęć do siebie.

Jedna z bardziej oburzających niektóre środowiska scen 

W filmie Szumowskiej znowu nie pada wiele słów, ale kolejne sceny są same w sobie wymowne, w związku z czym wydaje się, że ta powściągliwość jest jak najbardziej na miejscu. Można zarzucać reżyserce pewne niedomówienia, porzucanie wątków, a nawet zbyt nachalną symbolikę, ale trudno odmówić jej talentu do poruszania widza i takiego naświetlania tematu, że trudno o nim zapomnieć po wyjściu z kina. Moralność - to słowo powinno się pojawiać w kontekście każdego filmu Szumowskiej, bo o moralność właśnie stawia ona pytania, a raczej chce nas skłonić do odpowiedzi co dla nas oznacza moralność, niekonieczne własna.

Niestety z przykrością muszę napisać, że najsłabszą stroną W imię… jest jego zakończenie, boleśnie nieprzemyślane, choć wiele mówiące i otwierające pole do dyskusji. Do dyskusji nie tyle o Kościele, co o samym homoseksualizmie, którego napiętnowanie w naszym kraju może leżeć właśnie u źródeł pedofilii w Kościele. Ale o tym to już nie mnie pisać. Film w każdym razie polecam i po raz kolejny powtarzam: z polskim kinem naprawdę nie jest tak źle jak wszyscy mówią.

Moja ocena: 8/10