Django (reż. Q. Tarantino, 2013)

Komunikat: Musiałam włączyć weryfikację obrazkową (wiem że jej nie lubicie), bo moją skrzynkę zalewał koszmarny spam. Myślę, że to jednak lepsze rozwiązanie niż pozbawienie możliwości komentowania przez osoby anonimowe [Marta, przepraszam ;)]. 


O Django już wszystko zostało napisane (czy Was nie denerwuje, że na dużej części blogów filmowych z cotygodniową systematycznością jednocześnie pojawiają się recenzje tych samych kinowych premier? brakuje mi różnorodności czasami), ale grzechem byłoby pominąć ten film na blogu. Mam więc nadzieję, że uda mi się uciec od truizmów (niemożliwe?) i przekazać w tej recenzji coś swojego.

Choć jestem fanką Tarantino, przyznaję, że do Django podchodziłam sceptycznie. Powód jest prosty – nie lubię westernów. A byłam przekonana, że mimo wszystko Tarantino zaserwuje nam western, tyle że doprawiony charakterystycznymi dla niego smaczkami. Jednak moje obawy właściwie zniknęły, gdy usłyszałam pierwsze dźwięki tytułowego utworu, rozpoczynające film. Poczułam, że będzie dobrze i po „tarantinowsku”, choć przecież piosenka jeszcze o niczym nie świadczy.

Django bynajmniej nie jest westernem. Jedynie czerpie z jego konwencji. A dokładniej mówiąc, ze spaghetti westernów, które są specyficznym podgatunkiem tegoż. Generalnie, jak to z filmami Tarantino bywa, nie jest to kino, które da się ująć w jakieś ramy gatunkowe. Styl reżysera jest na tyle niepodrabialny i nieporównywalny z niczym innym, że stanowi właściwie gatunek sam dla siebie. Choć przecież Tarantino garściami czerpie z różnych nurtów, gatunków, a nawet konkretnych filmów. Tutaj mamy muzykę rodem z filmów Sergia Leone (soundtrack to chyba najmocniejsza strona filmu, pojawia się na nim nawet sam Morricone), charakterystyczne dla nich gwałtowne najazdy kamery i zbliżenia na twarze bohaterów. I jak na spuściznę po spaghetti westernach przystało, film jest długi, rozlazły i ciągnie się jak najlepszy makaron. Kiedy już się nam wydaje, że na ekranie pojawią się napisy końcowe, pozostaje jeszcze jakieś pół godziny filmu, które moim zdaniem nie do końca jest potrzebne, bo napięcie już siada (można by go nieco skrócić). Nie da się też ukryć, że film ma takich dłużyzn więcej. Pewne sceny czy dialogi spokojnie mogłyby zostać pominięte, bo nie ani nie wnoszą nic ciekawego, ani nie są szczególnie śmieszne. Jednak większość filmu, a składają się na niego właściwie same długie sceny wypełnione soczystymi dialogami, smakuje jak - żeby pozostać przy kulinarnej metaforyce - spaghetti bolognese jedzone w prawdziwej włoskiej restauracji. Czyli jest się czym delektować, bo każda scena, jak to u Tarantino, to właściwie osobne dzieło sztuki filmowej (a scena odwołująca się do Ku-Klux-Klanu to prawdziwy majstersztyk i kwintesencja humoru reżysera).

Wszyscy już pewnie wiedzą o czym jest Django. Tarantino szczególnie upodobał sobie motyw zemsty i tym razem również jego bohater mści się za swoje krzywdy. Uwolniony niewolnik dostaje od reżysera broń i mentora w postaci Christopha Waltza i wyrusza zemścić się na swoich niegdysiejszych właścicielach oraz uwolnić swą żonę o jakże pięknym imieniu Brunhilda. Film jest nominowany do Oscara i zwróćcie uwagę – mamy zaskakującą sytuację, gdy o zwycięstwo w najważniejszych kategoriach walczą filmy przedstawiające zupełnie odmienny punkt widzenia na niewolnictwo, poruszające ten problem w zupełnie inny sposób. Prześmiewczy Django i superpoważny Lincoln. Chyba wiadomo, kto w poprawnych politycznie Stanach, wyjdzie z tego starcia zwycięsko.

Django jest filmem bardzo dobrym i w pełni realizuje nasze oczekiwania, jakie mamy prawo mieć znając wcześniejsze filmy Tarantino. Reżyser wyrobił sobie markę poprzez udane połączenie zabawy konwencją, podkreślone dużą dozą ironii i poczucia humoru ze świadomym nadmiernym epatowaniem przemocą. Krew więc leje się w Django strumieniami, główny bohater i jego towarzysz mordują bez zmrużenia okiem, tak że co wrażliwsi widzowie mogą odwracać głowę od ekranu. Nikogo ten nadmiar przemocy jednak nie dziwi ani nie razi. Wręcz odwrotnie. Kto jak kto, ale Tarantino ma społeczne przyzwolenie na epatowanie agresją.

Wspomniani bohaterowie, Django (Jamie Foxx) i dr King Schultz (Christoph Waltz), to para idealna, modelowy przykład pozornie niedobranego, różniącego się pod wieloma względami duetu, który bawi właśnie poprzez swoje (pozorne) niedopasowanie. Tu jeszcze w dodatku postaci są zhierarchizowane na zasadzie uczeń i mistrz (mentor). Nie ma co jednak ukrywać, że właściwie cały ciężar zabawiania widza w tym duecie spoczywa na barkach Waltza. Być może austriacki aktor przypomina nieco pułkownika Landę z Bękartow wojny, jednak tym razem jest Niemcem jak najzupełniej dobrym. Cóż to za paradoks: Niemiec, który niemalże sto lat później byłby pewnie największym rasistą, pomaga zbiegłemu niewolnikowi i wymierza sprawiedliwość ówczesnej „rasie panów”. To się może zdarzyć tylko u Tarantino. Podobnie jak to, że u Tarantino niewolnik umie czytać i jest strzelcem wyborowym. Niektórych widzów może to drażnić, ale ja odpowiem tak: u Tarantino wszystko jest możliwe. Nie o prawdopodobieństwo tu chodzi, lecz o dobrą zabawę, a tę z Django mamy zagwarantowaną.

Na koniec, chciałam jeszcze wspomnieć kilka słów o aktorstwie. Waltz słusznie jest nominowany do Oscara (choć ciężar gatunkowy roli dr Schulza w porównaniu z Landą jest mniejszy), ale moim zdaniem będąc na ekranie przez ¾ trwania filmu, aktorowi należy się nominacja w kategorii aktorów pierwszoplanowych. Nic to jednak, bo będąc nominowanym w kategorii aktorów drugoplanowych, ma większą szansę (choć i tak chyba nikłą) na zdobycie statuetki. O klasie gry Waltza niech świadczy to, że gdy Django na końcowe minuty filmu zostaje sam, zainteresowanie widza jego dalszymi poczynaniami trochę spada i właściwie film mógłby się już skończyć. Monologi dr Schultza, cała gama jego gestów i min, beztroska z jaką idzie przez życie (a przynajmniej przez film) są właściwie motorem napędowym tego filmu. Jamie Foxx gra bardzo oszczędnie, zachowawczo, ale chyba o to chodziło. Fakt, że dla wielu widzów może być słabo znany, pomaga mu (w jego miejsce rozważany był Will Smith, co myślę że zaszkodziłoby filmowi), bo jest właśnie niczym nie wyróżniającym się, zwykłym niewolnikiem. Django brakuje charyzmy, ale w duecie z Schultzem, chyba z założenia to nie on miał grać pierwsze skrzypce. A więc, choć to rola tytułowa, raczej nie wiąże się z jego aktorskim rozwojem czy zdobyciem większego grona wielbicieli (ale Foxx już Oscara ma więc w historii się zapisał; pytanie tylko, czy trochę nie na wyrost). Grono fanów (choć nie wśród członków Akademii Filmowej) może za to powiększyć Leonardo DiCaprio. Generalnie niewiele go na ekranie, ale choć jego rola jest mała, zostanie zapamiętany, bo z postacią zupełnie różną od swojego dotychczasowego emploi poradził sobie doskonale. Myślę, że gdyby na ekranie był dłużej, mógłby swoją postać rozwinąć i naprawdę przejść do historii jako jeden z ciekawszych czarnych charakterów. Jednak choć świetnie ukazał narcyzm i zakompleksienie swojego bohatera, przebijające spod wizerunku dżentelmena, czegoś mi w nim zabrakło. Może to właśnie kwestia niedosytu spowodowanego zbyt krótką obecnością na ekranie. 

Wypada też jeszcze wymienić nazwisko Samuela L. Jacksona grającego Murzyna który zna swoje miejsce i jest wierny swojemu panu, a wręcz uważa się za wroga innych czarnych, nie odczuwając żadnego braterstwa rasy. W wykonaniu Jacksona jest to postać niejednoznaczna i niepokojąca, ale to też dzięki świetnej charakteryzacji. Postać która wzbudza obrzydzenie swoim sposobem myślenia i postępowania, a jednocześnie śmieszy. Smaczkiem jest też rola trochę przygasłej gwiazdy - Dona Johnsona, który stworzył tu przezabawną kreację Tatuśka, swego rodzaju Hugh Hefnera tamtych czasów, którego rezydencję zamieszkują tuziny pięknych niewolnic. Do tego sam brzydal Tarantino zstępuje na chwilę przed kamerę. Czego chcieć więcej.

Krótko mówiąc, Django to świetna rozrywka. Może nie na miarę Bękartów wojny (bo chyba fakt, że tam mieliśmy do czynienia z prawdziwą historią w tle, dodawał emocji) i nie na miarę Pulp Fiction (bo Pulp Fiction jest jedyne w swoim rodzaju), ale porównywalna z pozostałymi filmami Tarantino, wcale od nich nie gorsza, a wręcz może od niektórych lepsza.

Moja ocena: 8,5/10