Kącik polskiego filmu: Sala samobójców (reż. J. Komasa,2010)

Wczoraj weszłam do sali samobójców. Jak widać, udało mi się wrócić. Musiałam, bo bardzo chciałam się z Wami podzielić moimi wrażeniami. Mój nastrój też jest, albo przynajmniej był przed seansem, z lekka samobójczy (nie bierzcie tego dosłownie,!), więc debiut pełnometrażowy Jana Komasy odebrałam szczególnie emocjonalnie. Emocje – to słowo tu pasuje, a jeszcze bardziej skrócone do trzech liter E-M-O – bo nieżyczliwi zapewne będą nazywać ten film filmem dla owych nastolatków z czarnymi grzywkami zaczesanymi na bok, odczuwających (przynajmniej w ich mniemaniu) werterowski „ból istnienia”. Oni, niesprawiedliwie osądzani przez  społeczeństwo, są jednak tematem na osobny wpis. Mechanizm stawania się emo można prześledzić w tym filmie, ale nie zrozumcie mnie źle: to nie jest film o emo. Takie stwierdzenie byłoby bardzo krzywdzące i na starcie zniechęcające wielu potencjalnych widzów. Z drugiej strony niewykluczone, że dla nastoletnich emo ten film stanie się co najmniej ważny.

Dominik, bohater „Sali samobójców”, w pewnym momencie przeistacza się w kogoś kogo nazwalibyśmy owym nieszczęsnym emo. To chłopak, z którym oglądające film nastolatki, z pewnością będą mogły się identyfikować. 29-letni reżyser zdaje się doskonale rozumieć 10 lat młodsze pokolenie. Jak Lester, który w „American Beauty” tłucze talerze i wykrzykuje za nas całą złość na bezsens tego świata, tak Dominik jest uosobieniem młodzieńczego buntu. Ale jego historia jest naprawdę skomplikowana. Ma bogatych rodziców, którzy zajęci są karierą i romansami na boku, a na pytanie psychologa, czym się interesuje ich syn przewracają oczami i odpowiadają: „on jest taki zamknięty w sobie”. Dominik chodzi do prywatnej szkoły, a wieczorami razem z rodzicami do opery, ma własnego szofera, od recepcjonistki wymaga, żeby mówiła do niego na „pan” i pewnie gdyby mu się „w dupie nie poprzewracało” (to cytat z filmu) stałby się takim samym pozerem i frustratem jak jego rodzice. Ale właśnie jeden pocałunek na studniówce wywrócił mu życie do góry nogami. A może raczej to, co się stało potem – bo dziś mamy facebook i taki pocałunek nie przejdzie niezauważony. Wulgarne komentarze znajomych, poddanie w wątpliwość własnej seksualności, brak zainteresowania ze strony rodziców zaprowadzą go do tytułowej internetowej sali samobójców. Pozna tam Sylwię, dziewczynę ogarniętą chęcią śmierci, z ust której przez cały film padać będą frazesy w stylu: „Nie potrzebujesz szkoły, nie potrzebujesz rodziców - wszystko, czego potrzebujesz, jest w tobie" albo „świat jest zły”, „chcę umrzeć, bo  nie chcę żyć”. Oczywiście wszystkie te banały są zamierzone, podawane nam z ironią. A Sylwia to bardzo intrygująca postać, której zachowanie nie zostało do końca wyjaśnione: może była tylko manipulatorką, grała z Dominikiem w jakąś grę, bawiła się nim z nudów? Jedno jest pewne – Dominik poddał się jej urokowi, a reszta wirtualnych znajomych stała się dla niego czymś w rodzaju rodziny. Tylko jedno go od nich różniło: Dominik tak naprawdę wcale nie chciał umrzeć. 

 W tym miejscu chyba warto napisać, że objawił się nam nowy utalentowany aktor (i amant), Jakub Gierszał (Dominik). Na mnie zrobił wrażenie już we „Wszystko co kocham”, gdzie partnerował innemu aktorskiemu odkryciu 2010 czyli Mateuszowi Kościukiewiczowi. Ci dwaj młodzi aktorzy są zdecydowanie największą nadzieją naszego kina. Ale to też temat na osobny wpis ;) Fenomenalnie rodziców Dominika zagrali starsi stażem aktorzy: Agata Kulesza i Krzysztof Pieczyński, którzy do tej pory bardziej mi się kojarzyli ze stylistyką serialową. Spore zaskoczenie na plus. Roma Gąsiorowska (Sylwia) z kolei zagrała rolę, która po prostu była jej pisana i ciężko mi sobie teraz wyobrazić kogoś innego na jej miejscu. Tu akurat bez zaskoczenia, bo Roma to świetna aktorka. A że jej postać jest irytująca to już inna sprawa.

„Sala samobójców” to portret nie tylko młodzieży, ale całego pokolenia zapatrzonego w Internet, izolującego się, szukającego wrażeń w świecie wirtualnym, a wylogowanego ze świata realnego. Ostatnia scena filmu jest brutalna i jest doskonałym komentarzem do tej technologicznej rewolucji, której jesteśmy uczestnikami. Film jest bardzo aktualny, dlatego tak coś w duszy boli po seansie.

Mamy do czynienia z filmem na europejskim poziomie. Komasa jest odważny, nie waha się szokować, nie przebiera w słowach. Mocnej sceny zapasów (gwałtu?) nie da się zapomnieć. Na samookaleczenia żyletką ciężko patrzeć. Pocałunki są namiętne, wręcz wulgarne. Wszystko to dodaje filmowi wiarygodności. Komasa nie ucieka od życia, ta historia naprawdę mogła się zdarzyć. Co ważne, reżyser jest zdystansowany do swoich bohaterów, nikogo nie broni, nie usprawiedliwia, nie trzyma niczyjej strony. Nie jest to film umoralniający, lecz po prostu dający do myślenia. Na pewno podzieli publiczność. To nie jest film dla wszystkich. Jeśli ktoś jest przywiązany do tradycyjnego kina, nie lubi eksperymentów formalnych, zniechęca go wulgarne słownictwo, nie lubi filmów mocno oddziałujących na psychikę – to nie jest film dla niego.

 

Jedyna wada, jaką ja znajduję w „Sali…” to nadmiar animacji komputerowej. To pierwszy polski film fabularny wykorzystujący taką technikę, co stało się motorem napędowym kampanii go reklamującej. Odniosłam jednak wrażenie, że animacja jest tu dość anachroniczna, przypomina świat gier komputerowych, ale sprzed ładnych paru lat. W ogóle mnie ten wirtualny świat nie zafascynował, ale przede wszystkim znudził. To, co dzieje się w cyberświecie wnosi do filmu niewiele, bo prowadzone tam rozmowy są o niczym. Jest to niepotrzebne udziwnienie. Zdaje się, że miało być największą wartością filmu, ale stało się jego największą (jedyną?) słabością. Sam pomysł był dobry, ale wykonanie trochę rozczarowuje.

Pomimo tego małego zgrzytu zaryzykuję stwierdzenie (daleko idące, wiem), że w pewnym sensie „Sala…” jest polskim odpowiednikiem „Social Network”. Jest w niej zawarta podobna analiza socjologiczna współczesnego społeczeństwa. Mam nadzieję, że „Sala…” będzie naszym kandydatem do Oscara za rok. Choć oczywiście chciałabym zobaczyć do tego czasu jeszcze kilka tak znakomitych polskich filmów. Zdecydowanie w polskim kinie musimy postawić na młodość. Wiem, że niektórych bardzo trudno przekonać do pójścia na polską produkcję, ale mam nadzieję, że udowodniłam, że w tym wypadku nie będzie to strata ani czasu ani pieniędzy.

Moja ocena to 8+/10